تاریخچه ماساژ
سابقه و تاریخچه ماساژ
از زمانهاي بسيار كهن، بشر براي درمان دردها و ناتواني‌هاي خود از روشهاي مختلف استفاده مي‌كرده است. با ورود بشر به عصر زندگي گروهي و اجتماعي، انسانها متوجه درمان دردها و ناهنجاري‌هاي همنوعان خود شدند و براي اين كار از دو روش متمايز استفاده مي‌كردند: يكي خوراندن دارو و ديگري استفاده از روشهاي درماني با كمك دست يا ابزار مختلف. استفاده از دست و فشار روي نقاط مختلف بدن از زمانهاي بسيار دور در شرق رايج بوده است و ردپاي آن را مي‌توان در طب سنتي امروز نيز مشاهده كرد. هدف از انجام اين گونه اعمال تسكين درد بيمار بدون استفاده از دارو و با كمك دستها بود. ماساژور مي‌تواند يك تكنيسين باشد يا يك درمانگر. يك تكنيسين اجازه دارد، ماساژ را به عنوان يك مهارت دستي انجام دهد اما يك درمانگر علاوه بر اجازة استفاده از تكنيك‌هاي دستي، پيرامون آناتومي، فيزيولوژي، پاتولوژي و روانشناسي انسان نيز آگاهي دارد و اين آگاهي را هنگام تمرين و كاربرد ماساژ به كار مي‌بندد. تصويري كه عموم مردم از ماساژ دارند، و بارها در مجلات و مقالات تكرار شده، اين است كه ماساژ را تكنيكي عارفانه مي‌دانند و معتقدند كه ماساژ از طرق شهود و قدرت دروني به مرحلة‌زندگي و حرفه‌اي مي‌رسد. ممكن است تصور شود كه درمانگرهاي مجرب به طور شهودي كار مي‌كنند اما در واقع آنها آنچه را كه از پيش آموخته‌اند، به كار مي‌برند. در ماساژدرماني، تكنيك‌هاي ماساژ به طور شهودي كسب نمي‌شوند، بلكه مهارت‌هاي آن اصول و توجيه علمي دارد و با تمرين، مطالعه و تجربه، دقيقتر مي‌شود.
ماساژ چيست؟
تعريف‌هاي زيادي از ماساژ صورت گرفته كه به چند مورد اشاره مي‌شود:
q شيوه‌هاي علمي براي درمان بعضي از بيماري‌هاست كه با دستكاري خارجي بافتهاي نرم بدن انجام مي‌پذيرد و گونه‌هاي مختلفي از تكنيك‌هاي ماساژ وجود دارد؛
q دستكاري علمي بافتهاي نرم بدن براي درمان؛
q حركات دقيق دستها روي سطح بدن زنده با هدفهاي درماني؛
q مانور دستهاي درمانگر روي پوست بيمار و روي بافتهاي زيرجلدي كه ممكن است به طور ايستا يا حركتي باشد و از حيث شدت فشار اعمال شده متغير است؛
q دستكاري آگاهانه بافت نرم بدن با هدفهاي درماني.
منشأ و سرچشمه ماساژ
براساس اسناد تاريخي، ماساژ قديمي‌ترين شكل درمان جسمي است كه بشر به آن دست يافته است. حركات ضربه‌اي و مالشي بافت احتمالاً تكامل حركات غزيزي است كه در ديگر پستانداران مشاهده مي‌شود. تماس، ضربه و مالش پوست بخش جدانشدني زندگي ماست. ما با اين اعمال احساس و هيجانات خود را به ديگري انتقال مي‌دهيم و با او ارتباط برقرار مي‌كنيم و اين تماس و مالش پوست به تدريج رسميت يافت و به شكل ماساژ درآمد تا بدن را به حالت استراحت و آرامش درآورد. به تدريج با تكامل پزشكي، ماساژ به گروه روشهاي درماني وارد شده است واژة ماساژ از ريشه عربي مَس گرفته شده كه به معني فشار آرام است. بسياري از تمدنهاي باستان همچون چين، هند، عربستان، يونان، ايتاليا و مصر سيستم پيشرفتة ماساژ خاص خود را به وجود آوردند. منابع بي‌شماري از اين فرهنگها در دست است كه نشان مي‌دهد آنها ماساژ را براي هدفهاي مختلف پزشكي به كار مي‌بردند. مُبلّغ ماساژ درماني در غرب فرانسويان بودند. آنان پس از بازگشت از چين در ابتداي سده نوزدهم، كونگ فو تائوتسه را – كه نوشته‌هاي پزشكي چيني است و به 2700 سال پيش از ميلاد برمي‌گردد- به فرانسه بردند. از وقتي ماساژ با سيستم پزشكي درهم آميخت، رواج بيشتري يافت. در سالهاي اخير، ترجمه‌هايي تازه از ماساژ در چين به دست آمده است. در ايالات متحده آمريكا، نخستين بار پزشك جواني به نام استيل به علت از دست دادن سه فرزند خود به درمانهاي غيردارويي روي آورد و روي بيماران خود اقدام به درمان دستي كرد و نتايج مطلوبي به دست آورد. پس از او يكي از شاگردانش با ساده كردن روشهاي او مكتب كارپوپراكتيك را به وجود آورد. در ايتداي سده نوزدهم در اروپا، نخستين بار پروفسور پرهنريك لينگ (1776-1839) در سوئد روش ماساژ سوئدي را ابداع و مؤسسه ماساژ را در استكهلم تأسيس كرد در كشور انگلستان فردي به نام سيرياكس روشهاي مختلف دست‌ورزي را به كار برد و كاريوپراكتيك را گسترش بخشيد. در فرانسه، دكتر ماژنه، با مطالعه روشهاي مختلف انگليسي و آمريكايي و روشهاي شرق و شمال آفريقا و تجارب شخصي خود مكتب مانيپولاسيون را ابداع و تكميل كرد كه آكادمي فرانسه و دانشكده پزشكي پاريس در سال 1971 آن را تأييد كرد و اكنون اين رشته در دانشگاه‌هاي اين كشور تدريس مي‌شود. و فارغ‌التحصيلان آن در نقاط مختلف دنيا مشغول به كارند.
به خاطر پيچيدگي اندامهاي انسان، از رويكردهاي متفاوتي براي درمان درد و اختلالات عملكردي استفاده مي‌شود. برخي از اين رويكردها عبارت‌اند از:
طب سنتي غرب
اين ديدگاه از روشهاي درماني متفاوتي همچون درمان دارويي و جراحي بهره مي‌گيرد. يكي از مشكلات طب سنتي براي درمان اختلالات عضلاني اين بود كه هيچ يك از آنها به طور اختصاصي روي عضله كار نمي‌كرد. بيماري كه در بافتهاي نرم خود احساس درد مي‌كرد يا زماني كه اين بافتها به درستي عمل خود را انجام نمي‌داد، به متخصصان پزشكي – مانند عصب‌شناسان، جراحان يا ارتوپدها و روماتولوژيست‌ها – مراجعه مي‌كرد و براساس نوع بيماري خود، يا داروها را مصرف مي‌كرد يا به جراحي‌هاي باز تن مي‌داد.
استخوان‌شناسان
متخصصاني كه بر روي استخوان‌ها و مفاصل و دستكاري آنها كار مي‌كنند.
كاريوپراكتورها
متخصصاني كه بر روي درمان مفاصل به ويژه ستون مهره‌ها تمركز دارند و معتقدند كه وجود ناهنجاري‌ها به دليل قرار نگرفتن درست مهره‌ها است و اين عامل بر روي ريشه اعصاب تغذيه‌كنندة عضوها تأثير مي‌گذارد.
فيزيكال تراپ‌ها
متخصصاني كه از تمرينات جسماني و حركتي براي درمان مفاصل و عضلات استفاده مي‌كند. با وجودي كه فيزيكال تراپ‌ها امروزه از بسياري از پيشرفت‌هاي تكنولوژي مانند آب درماني، اولتراسوند و تحريكات الكتريكي عضلات بهره مي‌گيرند. اما تمرين و حركت را بيشتر ترجيح مي‌دهند. آنان همچنين روي وضعيت‌هاي حاد نظير بازتواني پس از عمل جراحي، صدمات يا ناهنجاري‌هاي مادرزادي تمركز دارند.